Skocz do zawartości
TEL: (63) 241-80-95EMAIL: golina@golina.pl
flaga polskiflaga angielskaDeklaracja dostępnościzmiana kontrastuWysoki kontrast-A+Rozmiar czcionki

Historia, symbole i zabytki


Historia

Golina znana jest od XIV. 22 stycznia 1362 roku król Kazimierz Wielki wystawił dokument lokacyjny dla miasta i do dzisiaj uważa się go za ojca miasta.
Centralny plac Goliny nosi jego imię, a dla upamiętnienia lokacji w 1989 roku ustawiono pomnik króla Kazimierza Wielkiego.
 
Najstarsza wzmianka pochodzi z 1338 roku i mówi, iż było to miasto prywatne należące do rodu Golińskich, następnie do Żychlińskich. Nigdy nie rozwinęło się w znaczniejszy ośrodek miejski.
 
Na wojnę z Krzyżakami w 1458r. zobowiązane było wystawić 3 piechurów.

W 1579 r. w mieście funkcjonowało już około 20 rzemieślników, w tym 6 gorzelników i 3 rybaków.
 
Rozwój Goliny został zakłócony wielkim pożarem w 1611 roku, który zniszczył prawie całe miasto. Kroniki podają, że siedem lat po tym nieszczęściu w mieście stało tylko 17 domów i 5 rzemieślników. Po wojnach szwedzkich, wojnie północnej na terenie gminy osiedliła się ludność z Niderlandów, dlatego dwie wsie nazywają się Myśliborskie i Węglewskie Holendry. 
 
Do rozbiorów Polski Golina administracyjnie była położona w województwie kaliskim. Przed II rozbiorem Polski na ziemie zachodniej Rzeczpospolitej wkroczyły wojska pruskie i zajęły również Golinę. Po podpisanym porozumieniu rozbiorowym 23 stycznia 1793r. Golina jako część Wielkopolski znalazła się pod panowaniem pruskim (liczyła tyllko 618 mieszkańców). W latach 1807-1815 miasto było w Księstwie Warszawskim, a od 1815 roku w Królestwie Polskim. Car zmienia nawę województwa na gubernie. Golina w ramach tych zmian znalazła się w gubernii kaliskiej, a w powiecie konińskim.
 
Rozbiory negatywnie wpłynęły na rozwój miasta, pod panowaniem rosyjskim utraciło ono swoją pozycję. Mimo ciągłego przyrostu mieszkańców Golina w latach 1890-1921 straciła status miasta.
 
Rolniczy charakter terenu przyczynił się do rozwoju przetwórstwa. Funkcjonowały już wtedy: garbarnia, olejarnia, młyn, browar i gorzelnia.
 
Po odzyskaniu niepodległości, staraniami ówczesnych władz, przywrócono Golinie prawa miejskie. W okresie II Rzeczpospolitej zanotowano rekordowy wzrost ludności do 3200 mieszkańców w 1939 roku.
 
W mieście zamieszkało dużo ludności pochodzenia żydowskiego, znajdując tu sprzyjające warunki do życia i rozwoju.

Herb gminy Golina

Herbem Miasta Golina jest: „Tarcza dwudzielna w słup (pionowo) w polu lewym szachownica czerwono-srebrna, w polu prawym, błękitnym, pół-baszta biała z ornamentami czarnymi”.



Zabytki

W naszej gminie znajdują się różne piękne i wartościowe zabytki.
  • Do takich należy Drewniany Kościół św. Jakuba Apostoła, który został wybudowany w latach 1765 – 67 z bocznymi kaplicami z 1696 roku. Wnętrze świątyni podzielone jest na trzy nawy. Wyposażenie świątyni jest barokowe i rokokowe. Główny ołtarz jest barokowy z obrazem „Ukrzyżowanie” z około 1600 roku.
  • Zespół dworsko – folwarczny w skład, którego wchodzi dwór z XIX wieku rozbudowany na początku XX wieku. Otoczony jest parkiem krajobrazowym z początku XIX wieku o powierzchni 7 ha, z bogatym drzewostanem. W parku znajduje się także wysepka otoczona wodą, a ze skarpy roztacza się rozległy widok na dolinę Warty.
  • Zespół Kościoła Parafialnego św. Mateusza w Myśliborzu – kościół gotycki z początku XVI wieku, wraz z dzwonnicą, organistówką i zespołem plebanii. Na drzwiach wejściowych znajdują się dwie anteby brązowe w kształcie lwich głów. Wewnątrz trzy barokowe ołtarze i ambona z XVII – XVIII wieku.
  •  Kapliczka w Spławiu z ok. 1900 roku
.
  • Wiatrak Paltrak z połowy XIX wieku w Kawnicach
  • Kościół Matki Bożej Pocieszenia w Kawnicach wzniesiony w latach 1948 – 51 na miejscu poprzedniej świątyni. Na głównym ołtarzu znajduje się słynący łaskami obraz Matki Bożej Pocieszenia z początku XVII wieku. Wokół liczne blachy wotywne, najstarsze z XVIII wieku. Kościół charakteryzuje różnorodność stylów. Wysoką wieże wieńczy barokowy hełm, dach bocznej kaplicy ozdabia bizantyjska kopuła. Świątynia nawiązuje do przedwojennej trzynastowiecznej architektury. Przy świątyni ustawione są kapliczki drogi krzyżowej.
  • Grobowiec rodziny Mielęckich i Trąbczyńskich z początku XX wieku z płytami nagrobnymi z połowy XIX wieku. Rodziny te były właścicielami dawnych dóbr kawnickich.

Historia ludności żydowskiej w Golinie

Niewiele wiemy o historii Żydów w Golinie. "The Encyclopedia of Jewish Life before and during the Holocaust"  pojawienie się Żydów w Golinie datuje na początek XVIII wieku. Za pomyłkę należy uznać zamieszczoną w internetowym serwisie JewishGen informację, że Żydzi mieszkali tu już od XIV wieku. W 1808 roku w mieście żyło 227 wyznawców judaizmu, a piętnaście lat później powstała gmina wyznaniowa. W związku z nałożonymi w 1823 roku ograniczeniami osadnictwa żydowskiego, istotny rozwój tej społeczności nastąpił dopiero w drugiej połowie XIX wieku. Żydzi zajmowali się handlem i rzemiosłem, przyczyniając się do rozwoju gospodarczego miejscowości. W spisie powszechnym w 1921 roku 695 golinian zadeklarowało pochodzenie żydowskie.
 
Ludność żydowska w Golinie:
Rok ogólna liczba mieszkańców: w tym Żydzi:
1808 871 227
1827 1.041 441
1857 1.279 614
1897 1.784 679
1921 2.418 695
 
Po wybuchu II wojny światowej Żydzi zostali poddani licznym represjom - zmuszono ich do pracy na rzecz III Rzeszy, skonfiskowano majątek. W dniach 17-18 lipca 1940 roku Żydzi z Goliny zostali deportowani do Zagórowa, Grodźca i Rzgowa. Część z nich kilka miesięcy później trafiła do gett w Izbicy, Józefowie i Krasnymstawie. Pozostali golińscy Żydzi zostali rozstrzelani w lesie w pobliżu Kazimierza Biskupiego.
Cmentarz żydowski w Golinie został zniszczony podczas II wojny światowej. Proces dewastacji trwał także po wyzwoleniu. W archiwach Żydowskiego Instytutu Historycznego zachowały się dokumenty dotyczące profanacji cmentarza w 1948 roku, kiedy to robotnicy firmy Bacutil podczas prac kanalizacyjnych rozkopali groby, rozrzucając wydobyte kości. Dziś na terenie nekropolii nie ma żadnych nagrobków. Kilka macew z tego cmentarza zabezpieczono w Muzeum Okręgowym w Koninie.



Na zdjęciu powyżej przedstawiamy inną golińską macewę, odnalezioną przez jednego z mieszkańców. Dzięki uprzejmości pracowników Żydowskiego Instytutu Historycznego w Warszawie możemy podać tłumaczenie wyrytej na niej inskrypcji: "Tu pochowana kobieta pani Chawa, córka wielmożnego pana Zeliga błogosławionej pamięci, zmarła i została pochowana w dniu ..... szewat ....". Rok śmierci jest nieczytelny, jednak sposób wykonania nagrobka sugeruje, że pochodzi on z XIX lub końca XVIII wieku.

tekst: K. Bielawski
foto: Mateusz Pałucki
Bibliografia: Pinkas Hakehillot: Encyclopedia of Jewish Communities, Poland, Volume I, str. 79-80, wyd. Yad Vashem, "The Encyclopedia of Jewish Life before and during the Holocaust" wyd. NYU Press, Yad Vashem
Żródło informacjiwww.kirkuty.xip.pl


Legenda "Kamienia"


Kamień w parku

Przed wielu, wielu laty właścicielem parku i stojącego w nim pałacu był dziedzic, którego żona nie lubiła chodzić do Kościoła. Zdarzało się, że zamiast modlić się zasiadała na skraju pagórka w pobliżu kościoła św. Jakuba i zajmowała się różnymi robótkami ręcznymi. Pewnego razu gdy szyła jak zwykle, a w tym czasie trwała msza - została ona ukarana i zamieniła się w kamień. Kamień ten do dziś można oglądać w parku. W kamieniu jest mała dziurka wielkości naparstka w którą można włożyć palec. Niektórzy widzą też igłę i nici. Jest to przestroga dla wszystkich.
 

Legenda "Dzwonów"


Dzwony

Szajka złodziei postanowiła ukraść dzwony z dzwonnicy przy Kościele Św. Jakuba Apostoła. Pod osłoną nocy udało im się zdjąć dzwony i załadować na wóz. Wyruszyli w drogę, która miała ich zaprowadzić nad rzekę Wartę.  Najpierw z góry obok kościoła udali się w kierunku Kolna. W dawnych czasach obecna Struga Kawnice była rzeką, która w zapiskach nazywano rzeką Golina. Na tej rzeczce był most, przez który trzeba było przejechać. Złodzieje dzwonów wjechali na most i tu spotkała ich niespodzianka: most się zawalił pod ciężarem dzwonów, które utonęły. Do dziś niewielkie rozlewisko wody – pozostałość po rzece, przez mieszkańców Goliny nazywane jest Mostem. Kiedyś było to bardzo uczęszczane kąpielisko i miejsce, gdzie kobiety prały bieliznę pościelową (po całym dniu wystawiona na działanie słońca, była wyjątkowo biała!). W Noc Świętojańską do dziś niektórzy mogą usłyszeć bicie zatopionych dzwonów.


Legenda "Obrazu Matki Bożej Kawnickiej"

Obraz Matki Bożej Kawnickiej 

 
W zamierzchłych czasach, pewien rolnik orał wołami pole w miejscu, gdzie dziś stoi kościół. W pewnej chwili woły stanęły i nie chciały iść dalej, a rolnik usłyszał piękny śpiew i dostrzegł światło promieniujące z ziemi. Zaciekawiony zaczął ją rozgrzebywać i znalazł niewielki obrazek Matki Bożej. Oczyściwszy go z brudu, pokazał go ludziom opowiadając o tym zdarzeniu. Wzruszeni mieszkańcy wsi wznieśli w tym miejscu świątynię na cześć Matki Bożej, a kiedy ukończyli jej budowę, umieścili w niej wydobyty z ziemi obrazek. Z czasem uległ on zniszczeniu i parafianie postanowili nabyć nowy, ale nie byli w stanie zapłacić za niego sumy podanej przez malarzy. Zaczęli zatem poszukiwać sposobu uzyskania nowego obrazu w ramach pieniędzy, które uzbierali. U pewnego malarza, do którego przybyli w tej sprawie, ponownie usłyszeli, że muszą zapłacić sumę pieniędzy przewyższającą ich możliwości. Ale wychodząc z jego mieszkania zauważyli w przedsionku obraz Matki Bożej, który im się spodobał. Zaproponowali jego kupno i o dziwo artysta przystał na tę propozycję, odstępując go w niskiej cenie. Zadowoleni z takiego obrotu sprawy, wierni przywieźli obraz do siebie i umieścili w kościele. Od tego czasu ludzie modlący się przed obrazem do Matki Bożej zaczęli doznawać wielu łask.

Szybki dostęp

Copyright © Gmina Golina.Wszystkie prawa zastrzeżone.
Realizacja: WR consulting